KKształcenie jest obowiązkowe dla uczniów w wieku od 6 do 15 lat. Obejmuje ono naukę w szkole podstawowej (Volksschule), szkole średniej i stopnia oraz pierwszy rok szkoły średniej II stopnia. Po 4 klasach szkoły podstawowej dzieci w wieku 10 lat przechodzą do 4- letniej szkoły średniej i stopnia w zależności od wyników nauczania w ostatniej klasie Volksschule. Proponowane są dwie możliwości: Allgemeinbildende höhere Schule (naukowa ogólnokształcąca szkoła średnia i stopnia) lub Hauptschule (ogólnokształcąca szkoła średnia i stopnia). Następnie uczniowie mogą przejść do różnego typu szkół średnich II stopnia (ogólnokształcących, techników lub zawodowych).

Pierwszy rok nauki w szkole średniej II stopnia (w wieku 15 lat) jest obowiązkowy. Niniejszy opis nie obejmuje organizacji poradnictwa zawodowego w tej klasie. Zdecydowaliśmy się nie brać jej pod uwagę w przypadku państw, w których kształcenie obowiązkowe wykracza poza poziom szkoły średniej i stopnia, ponieważ trudno znaleźć precyzyjne informacje dotyczące jednego roku i różnych ścieżek dostępnych na poziomie szkół średnich II stopnia.

PODSTAWY PRAWNE I CELE KRAJOWE

Regulacje prawne dotyczące edukacji (Ustawa o edukacji szkolnej z 1974 r.) zakładają, że wszyscy młodzi ludzie muszą odebrać wykształcenie i szkolenie ukierunkowane na ich przyszłą karierę zawodową, a do zadań edukacyjnych szkół należy przygotowanie uczniów do podejmowania decyzji związanych z przyszłym wyborem zawodu. Stwierdza się, że wszystkie szkoły mają obowiązek zapewnić uczniom usługi poradnictwa na temat dostępnych i zalecanych ścieżek zgodnie z ich zainteresowaniami i wynikami, zwłaszcza w 4 i 8 roku nauki (w obu typach szkół średnich).

PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE

Federalne Ministerstwo Edukacji, Sztuki i Kultury określa ramy prawne i mechanizmy w zakresie poradnictwa zawodowego, które należy wdrożyć. Za realizację tej polityki i udostępnianie różnych usług poradnictwa zgodnie ze swoimi potrzebami odpowiadają prowincje i regiony. Zależnie od typu podejmowanych działań służby te podlegają regionalnej radzie ekonomicznej i społecznej, regionalnym władzom oświatowym, podmiotom odpowiedzialnym za służbę zdrowia itp.

Wdrażanie narodowej polityki zatrudnienia Federalnego Ministerstwa Gospodarki i Pracy oraz udostępnianie młodym ludziom informacji, usług poradnictwa i opieki psychologicznej należy do obowiązków Federalnych Służb Zatrudnienia (Arbeitsmarktservice Österreich – AMS). Dostęp do ich usług jest dla wszystkich bezpłatny, w tym dla młodzieży objętej kształceniem obowiązkowym. Służby zlecają realizację niektórych usług poradnictwa różnym podmiotom, a te z kolei mogą podpisywać umowy z prywatnymi doradcami.

Inne ministerstwa – Ministerstwo Spraw Socjalnych i Ochrony Konsumentów oraz Ministerstwo Rolnictwa, Leśnictwa, Środowiska i Zasobów Wodnych – przede wszystkim udzielają młodym ludziom informacji na temat praktyk i szkoleń, pracy w okresie wakacji oraz programów wspierających.

Ministerstwa współpracują ze sobą, a oferowane przez nie usługi są skoordynowane. Wdrażanie innych działań poradnictwa zawodowego w szkołach oraz jego jakość należy do zakresu odpowiedzialności dyrektorów szkół i kompetentnych władz (na przykład przewodniczących regionalnych rad edukacyjnych lub inspektorów regionalnych).


PORADNICTWO ZAWODOWE W PROGRAMIE NAUCZANIA

„Poradnictwo zawodowe” jest integralną częścią krajowego programu nauczania wszystkich uczniów na etapie siódmego i ósmego roku nauki (szkoła średnia i stopnia). Szkoły mogą realizować to zagadnienie jako osobny przedmiot lub włączyć do innych przedmiotów obowiązkowych, takich jak język niemiecki, geografia i ekonomia, języki obce, matematyka, nauki ścisłe, religia itp.

Na przedmiot ten poświęcane są 32 godziny rocznie. Uczą go nauczyciele, którzy nie są wyspecjalizowani w poradnictwie. Za ten przedmiot uczniowie nie otrzymują ocen.

Celem jest pomoc uczniom w rozwoju umiejętności potrzebnych do podjęcia decyzji dotyczących przyszłego wyboru zawodu i dostarczenie im informacji o ich możliwościach i ścieżkach edukacji wyższej. Przedmiot ten skłania także uczniów do refleksji nad ich głównymi zainteresowaniami i umiejętnościami, a także przemyśleń na temat przyszłego życia osobistego i zawodowego.

Miejsce praktyk w strukturze programu nauczania

Program nauczania daje uczniom możliwość nawiązania kontaktów ze światem zawodowym poprzez praktyki w firmach lub spotkania z przedstawicielami świata zawodowego. (Na zajęcia pozaszkolne poświęcone indywidualnej orientacji zawodowej uczniów można przeznaczyć do 5 dni rocznie. Wymagana jest zgoda wychowawcy klasy – Ustawa o edukacji szkolnej §13b, obowiązująca od 1 stycznia 2005 r.)


INNE RODZAJE DZIAŁAŃ I USŁUG PORADNICZYCH

Kontakty ze światem zawodowym

Zobacz wyżej.

Usługi poradnictwa w szkołach

Oprócz poradnictwa zawodowego objętego programem nauczania wszystkie szkoły średnie zatrudniają doradców (nauczycieli, którzy przeszli specjalne szkolenie). Udzielają oni indywidualnej pomocy uczniom i ich rodzicom, łącząc poradnictwo zawodowe i wsparcie w dziedzinie psychologii pedagogicznej z informacjami o dostępnych ścieżkach.

Poradnictwo jest bezpłatne i dobrowolne. Godziny, w których odbywa się poradnictwo, są ogłaszane, a młodzi ludzie mogą skorzystać z tych usług zgodnie ze swoimi indywidualnymi potrzebami bez konieczności wcześniejszego umawiania się lub dzwonienia.

Oprócz indywidualnego kontaktu z uczniami doradcy organizują seminaria i prezentują projekty w klasie.

Doradcy mogą korzystać z pomocy regionalnych/centralnych służb poradnictwa zawodowego oraz psychologiczno-pedagogicznego (Schulpsychologie-Bildungsberatung).

Usługi te włącza się do systemu szkolnego – są one świadczone przez wykwalifikowanych psychologów, którzy zajmują się osobistymi, emocjonalnymi i edukacyjnymi trudnościami uczniów oraz ich problemami w zakresie poradnictwa zawodowego. Oferują uczniom pomoc psychologiczną, stawiają diagnozy i służą konsultacjami w przypadku problemów związanych z podejmowaniem decyzji o wyborze zawodu. Udzielają też informacji na temat ścieżek dostępnych w ramach systemu szkolnictwa.

Ponadto jeśli chodzi o zaspokajanie specjalnych potrzeb uczniów w dziedzinie poradnictwa zawodowego (dotyczy to konkretnych grup, takich jak dziewczęta, uczniowie, których językiem ojczystym nie jest niemiecki, lub uczniowie ze specjalnymi potrzebami), szkoły średnie mogą organizować różne działania i korzystać z pomocy wyspecjalizowanych instytucji.

Usługi poradnictwa poza szkołą

Poradnictwem zawodowym w sektorze zatrudnienia zajmują się placówki Federalnych Służb Zatrudnienia (AMS) i sieć 52 wyspecjalizowanych ośrodków poradnictwa zawodowego (Berufsinformationszentren – BIZ), którymi zarządza AMS. Kadry AMS łączą poradnictwo zawodowe z innymi formami pomocy przy zatrudnieniu, takimi jak praktyki. Niektóre usługi są zlecane organizacjom, które mogą zatrudniać prywatnych doradców. Tego typu służby organizują grupowe kursy poradnictwa, skupiając się na technikach szukania pracy i planowaniu kariery oraz na umiejętnościach osobistych i społecznych. Zwracają się do nich uczniowie, którzy chcą otrzymać porady w sprawie przyszłej kariery zawodowej.


KWALIFIKACJE DORADCÓW

W szkołach

Nauczyciele prowadzący przedmiot „poradnictwo zawodowe” nie przechodzą specjalnego szkolenia, ale muszą dysponować wiedzą na temat dostępnych ścieżek edukacyjnych na szczeblu regionalnym, używać technologii komunikacyjnych i informacyjnych, być osobami komunikatywnymi, otwartymi na uczniów i umiejącymi motywować młodych ludzi.

Doradcami są nauczyciele, którzy przeszli specjalne szkolenie w Pädagogische Hochschulen (pedagogiczne szkoły wyższe) o wartości 12 punktów ECTS (4-5 semestrów szkolenia w pracy).

Jakość ich pracy zapewniają oficjalne standardy, które określają zadania, treści nauczania i obowiązek uczestniczenia w kształceniu ustawicznym. Treści tego kształcenia różnią się w zależności od landu. Służby psychologii szkolnej (Schulpsychologie-Bildungsberatung) prowadzą szkolenia i kursy kształcenia ustawicznego, służą też profesjonalnym wsparciem doradcom.

Osoby świadczące usługi psychologiczne w szkole muszą mieć ukończone studia w zakresie psychologii lub pedagogiki, bez szczególnych wymagań co do szkoleń w dziedzinie poradnictwa zawodowego.

W innych placówkach poradnictwa

Wszystkie osoby zajmujące się poradnictwem zatrudnione (na niepełny etat) w AMS uczestniczą we wstępnym kursie doskonalenia zawodowego (trwającym 6 miesięcy, w pełnym wymiarze godzin). Jedna jego sekcja poświęcona jest poradnictwu zawodowemu.

Kolejne szkolenia trwają w każdym roku półtora tygodnia (dalsze szkolenie nie musi bezpośrednio dotyczyć poradnictwa zawodowego).

Celem podniesienia jakości usług poradnictwa zawodowego świadczonych przez podwykonawców AMS założono w 2001 r. stowarzyszenie doradców (które opracowało swój kodeks etyczny).

Aby poprawić na szczeblu krajowym wymianę doświadczeń między różnymi osobami pracującymi na tym polu, stworzono internetową platformę dla doradców (www.bibinfonet.at).


WSPÓŁPRACA MIĘDZY SZKOŁAMI, PRACODAWCAMI, RODZICAMI I INNYMI PODMIOTAMI

Szkoły często współpracują z rodzicami, absolwentami, przedstawicielami instytucji szkolnictwa wyższego i pracodawcami. Nie ma odrębnych podstaw prawnych dla tego typu inicjatyw, ale są one często zawarte w projektach edukacyjnych i polityce zapewniania jakości kształcenia, opracowywanych przez każdą szkołę.

Na przykład, w Styrii założono regionalną sieć, która ma wspierać integrację zawodową młodych ludzi. w jej skład wchodzą przedstawiciele władz samorządowych Styrii, władz oświatowych, organizacji pracodawców, różnych firm, związków zawodowych i państwowych służb zatrudnienia.


DOSTĘP DO INFORMACJI NA TEMAT PORADNICTWA ZAWODOWEGO

Informacje na temat poradnictwa zawodowego dla ludzi młodych i osób dorosłych są rozpowszechniane za pomocą wszelkiego rodzaju standardowych środków (takich jak broszury informacyjne, opisy programów szkoleniowych, filmy wideo i inne, płyty CD-ROM, interaktywne usługi komputerowe, bazy danych o rynku pracy i dostępnych szkoleniach internetowych oraz liczne strony internetowe). Zawarte w nich informacje są przygotowywane i rozpowszechniane pod auspicjami władz krajowych i samorządowych.

Ministerstwo Edukacji, Kultury i Sztuki założyło platformę koordynującą tworzenie informacji dotyczących poradnictwa zawodowego.

Ośrodki informacji zawodowej (BIZ) działające pod auspicjami AMS dają swoim użytkownikom możliwość przeprowadzenia testów oraz udostępniają informacje zawodowe za pośrednictwem stron internetowych (www.learn4life.at, www.berufsinfo.at). Na przykład ośrodki informacji zawodowej (BIZ) wiedeńskiej Izby Handlowej realizują projekt, oferujący dostęp do bogatych zasobów informacji drukowanych na temat różnych zawodów, także w formacie cyfrowym (www.biwi.at). w celu poszerzenia oferty i ułatwienia dostępu młodym ludziom zorganizowano sieć pracodawców, z którymi młodzi ludzie mogą porozmawiać indywidualnie.

Projekt „Znajdź pracę” (Berufsfindungsbegleiter) ma ułatwiać młodym ludziom dostęp do informacji na temat szkół zawodowych i staży oraz kontaktów z przedsiębiorstwami.