Kształcenie jest obowiązkowe dla uczniów w wieku od 4 lat i 8 miesięcy do 15 lat i obejmuje edukację przedszkolną (prodimotiki ekpaidefsi – od 4 lat i 8 miesięcy do 6 lat), szkołę podstawową (domotiko scholeio – 6-12 lat) oraz szkołę średnią i stopnia (gymnasio – 12-15 lat). Kluczowym momentem w poradnictwie jest zakończenie kształcenia obowiązkowego. Uczniowie mają możliwość kontynuowania nauki w ogólnokształcącej, technicznej lub zawodowej szkole średniej II stopnia.

PODSTAWY PRAWNE I CELE KRAJOWE

Brak jest konkretnego ustawodawstwa dotyczącego usług informacyjnych, opieki psychologicznej oraz poradnictwa edukacyjnego i zawodowego dla uczniów. Ramy prawne funkcjonowania tego typu służb wyznaczają wskazówki wydane przez Radę Ministrów na podstawie zaleceń opracowanych przez różne ministerstwa. Przygotowane są natomiast szczegółowe opisy (tzw. plany służby) poszczególnych stanowisk doradców zawodowych. Głównym celem krajowej polityki w dziedzinie poradnictwa edukacyjnego jest zapewnianie młodym ludziom potrzebnej pomocy i edukacji, umożliwiającej im podejmowanie racjonalnych i dobrze uzasadnionych wyborów przyszłych studiów i kariery zawodowej. Celem polityki w obszarze poradnictwa zawodowego w sektorze zatrudnienia jest przede wszystkim sytuacja na rynku pracy (ograniczenie poziomu bezrobocia).

PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE

Główne podmioty biorące udział w procesie tworzenia usług poradnictwa i opieki psychologicznej to: Ministerstwo Edukacji i Kultury (Ypourgeio Paideias kai Politismou – YPP), Ministerstwo Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (Ypourgeio Ergasias kai Koinonikon Asfaliseon – YEKA) oraz Urząd Rozwoju Zasobów Ludzkich (Archi Anaptyxis Anthropinou Dynamikou – AnAD).

Służba Poradnictwa i Edukacji Zawodowej – Ministerstwo Edukacji i Kultury

Służba Poradnictwa i Edukacji Zawodowej (CCES), działająca w obrębie cypryjskiego systemu państwowych szkół średnich, oferuje uczniom oraz innym młodym ludziom pomoc za pośrednictwem biur poradnictwa i kształcenia zawodowego w szkołach oraz głównej siedzibie, mieszczącej się w Ministerstwie Edukacji i Kultury. Celem CCES jest zapewnianie dzięki poradnictwu specjalistycznej pomocy uczniom i innym młodym ludziom, aby skutecznie radzili sobie ze stojącymi przez nimi problemami osobistymi, edukacyjnym, zawodowymi i społecznymi. Na szczeblu Ministerstwa Pracy usługi poradnictwa zawodowego i informacyjne są świadczone przez Państwowy Urząd Zatrudnienia (Dimosies Ypiresies Apascholisis – DYA), kierujący działalność głównie do osób szukających pracy (a w określonych sytuacjach także do uczniów).

PORADNICTWO ZAWODOWE W PROGRAMIE NAUCZANIA

Służba Poradnictwa i Edukacji Zawodowej – Ministerstwo Edukacji i Kultury W programie nauczania III klasy szkoły średniej i stopnia (gymnasium) znajduje się przedmiot „edukacja zawodowa i społeczna”. Przedmiot ten raz w tygodniu w pierwszym semestrze roku szkolnego prowadzą szkolni doradcy, a jego cele edukacyjne opisane są poniżej:

Edukacja zawodowa (cele):

Podczas tego kursu uczeń:

• uświadomi sobie potrzebę poradnictwa zawodowego i opieki psychologicznej;
  
• pozna cele działania służb poradnictwa i edukacji zawodowej;
  
• nabędzie samoświadomość potrzebną do podejmowania właściwych decyzji edukacyjnych i zawodowych;
  
• zaznajomi się ze światem zawodowym, różnymi profesjami, naukową taksonomią zawodów, wartościami i warunkami pracy, najnowszymi zmianami na cypryjskim i europejskim rynku pracy itd.
  
• pozna cypryjski system szkolnictwa ze szczególnym naciskiem na dostępne możliwości edukacyjne po ukończeniu szkoły średniej i stopnia (gymnasium);
  
• otrzyma informacje o instytucjach szkolnictwa wyższego na Cyprze, w Grecji i innych państwach;
  
• rozwinie potrzebne umiejętności decyzyjne, by móc dokonywać właściwych wyborów edukacyjnych i zawodowych.
  

Edukacja społeczna (cele):

Podczas tego kursu uczeń:

• zyska samoświadomość;
  
• rozwinie samoakceptację;
  
• rozbudzi wiarę w siebie;
  
• rozwinie umiejętności potrzebne do normalnego przystosowania się do szkoły i środowiska społecznego;
  
• zyska odporność, by bronić się przed różnymi zagrożeniami społecznymi;
  
• rozwinie umiejętność rozwiązywania problemów i umiejętności społeczne;
  
• rozwinie umiejętności podejmowania decyzji.

CCES publikuje dwie książki instruktażowe (Edukacja zawodowa i Edukacja społeczna) do nauczania wspomnianego przedmiotu. Książki zawierają materiał teoretyczny oraz propozycje zajęć z uczniami, związane z omawianą tematyką. Przedmiot ten nie jest oceniany.

Miejsce praktyk w strukturze programu nauczania

Ministerstwo Edukacji i Kultury

W II klasie szkoły średniej II stopnia (lyceum) uczniowie odbywają tygodniową praktykę w interesującym ich zawodzie. Praktyki są organizowane i nadzorowane przez szkoły we współpracy ze światem zawodowym. Szkolni doradcy pomagają uczniom w podjęciu decyzji o odpowiedniej pracy, związanej z ich zainteresowaniami, umiejętnościami i zdolnościami. Dodatkowo uczniowie techników (młodzi ludzie mogą zdecydować się na podjęcie edukacji technicznej po ukończeniu szkoły średniej i stopnia – gymnasium – w wieku 12-15 lat) mają wpisane w program nauczania praktyki zgodne z wybraną przez nich specjalizacją.

INNE RODZAJE DZIAŁAŃ I USŁUG PORADNICZYCH

Kontakty ze światem zawodowym

Służba Poradnictwa i Edukacji Zawodowej – Ministerstwo Edukacji i Kultury

Służba Poradnictwa i Edukacji Zawodowej (CCES) Ministerstwa Edukacji i Kultury organizuje różne działania – zwłaszcza dla uczniów III klasy szkoły średniej i stopnia (gymnasium) oraz II i III klasy szkoły średniej II stopnia (lyceum), mające pomóc uczniom w zaznajomieniu się ze światem zawodowym, naturą różnych zawodów i studiów uniwersyteckich, umiejętnościami i zainteresowaniami koniecznymi do pracy w poszczególnych zawodach oraz wymogami rynku pracy w odniesieniu do różnych zawodów itp. (Przykładem wspomnianych wyżej działań może być organizacja czterodniowych targów edukacyjno-zawodowych, na które zaprasza się stowarzyszenia branżowe, by pomogły uczniom i innym młodym ludziom dowiedzieć się więcej o reprezentowanych przez nich profesjach. CCES wyprodukowało także informacyjny film edukacyjny na temat różnych zawodów.)

Usługi poradnictwa w szkołach i poza szkołą

Służba Poradnictwa i Edukacji Zawodowej – Ministerstwo Edukacji i Kultury

Zadaniem CCES jest udzielanie wyspecjalizowanej pomocy uczniom i innym młodym ludziom dzięki poradnictwu realizującemu cele ogólne Ministerstwa Edukacji i Kultury, jakimi są:

• zdrowy rozwój osobowości uczniów;
  
• rozwój umiejętności rozwiązywania problemów, by skutecznie radzić sobie z trudnościami osobistymi, edukacyjnymi, zawodowymi i społecznymi.
  

Doradcy oferują pomoc uczniom i innym młodym ludziom, aby mogli oni dokonywać skutecznych wyborów osobistych, edukacyjnych i zawodowych. Uwzględniane są następujące obszary:

• samoświadomość;
  
• samoakceptacja i wiara w siebie;
  
• samorealizacja;
  
• umiejętność podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów;
  
• zdrowe przystosowanie do szkoły i środowiska społecznego;
  
• krytyczne myślenie i efektywne wykorzystywanie odpowiednich informacji.
  

Liczne zmiany socjoekonomiczne i kulturowe, wynikające z rozwoju technologicznego na całym świecie, skomplikowały sytuacje młodych ludzi (w tym osobiste, edukacyjne, zawodowe i społeczne). Biorąc pod uwagę nowe wyzwania, doradcy kładą szczególny nacisk na pomoc uczniom w nabyciu umiejętności, potrzebnych do podejmowania skutecznych decyzji osobistych, edukacyjnych i zawodowych, za pomocą następujących środków:

• poradnictwo indywidualne, grupowe i rodzinne;
  
• przeprowadzanie specjalistycznych testów proponowanych w czasie sesji poradnictwa, mających pomóc osobom zainteresowanym w głębszym poznaniu własnej osobowości, zainteresowań, umiejętności, wartości zawodowych itp.
  
• nauczanie przedmiotów „edukacja zawodowa” i „edukacja społeczna” (dostępnych w III klasie szkoły średniej i stopnia);
  
• organizowanie seminariów i konferencji na temat zawodowe, edukacyjne i inne;
  
• produkowanie filmów edukacyjnych o zawodach;
  
• publikowanie książek instruktażowych i informacyjnych.
  

Poza tym CCES uczestniczy na szczeblu strategicznym w różnych komisjach ministerialnych, zajmujących się przede wszystkim wzmacnianiem osobowości uczniów, by skutecznie radzili sobie z wyzwaniami współczesnego świata.

Zgodnie z zasadą zapewniania równych szans edukacyjnych wszystkim uczniom w tym samym wieku, w państwowych szkołach średnich znajdujących się w okolicy doradcy służą poradnictwem osobistym i edukacyjnym uczniom ze specjalnymi potrzebami i przyczyniają się do układania dla nich indywidualnych programów edukacyjnych.

Jak wspomniano wyżej, CCES publikuje książki instruktażowe i informacyjne, takie jak:

• Rola rodziny w edukacyjnych wyborach dzieci;
  
• Edukacja na poziomie szkoły średniej i stopnia (pogimnazjalna) na Cyprze;
  
• Kształcenie zawodowe;
  
• Stypendia w szkołach średnich II stopnia (policealnych);
  
• Broszura informacyjna o służbach świadczących opiekę psychologiczną i edukację zawodową;
  
• Instytucje szkolnictwa wyższego na Cyprze.
  

Do głównych celów CCES należy prowadzenie całożyciowego poradnictwa. Działania te promuje się także na szczeblu europejskim poprzez powołaną niedawno Europejską Sieć Poradnictwa Całożyciowego (ELGPN), której Cypr jest członkiem.

Już wcześniej CCES zaproponowała utworzenie regionalnych (szczebel okręgowy) ośrodków poradnictwa i opieki psychologicznej, które będą czynne w godzinach dogodnych dla obywateli. Placówki te, dostępne dla wszystkich mieszkańców Europy, będą kładły nacisk na zapewnianie poradnictwa i opieki psychologicznej wszystkim obywatelom bez względu na wiek, płeć, wyznawaną religię, przynależność rasową lub etniczną bądź niepełnosprawność. Wykwalifikowani doradcy pracujący w tych ośrodkach i w ogóle wszyscy doradcy zatrudniani przez CCES będą uczestniczyć w doskonaleniu zawodowym, skupiającym się na pomocy swoim klientom w rozwoju odpowiednich umiejętności zarządzania karierą przez całe życie. Poza tym szczególny nacisk położony będzie na skuteczne poradnictwo dla konkretnych grup ludzi (już określonych) zgodnie z ich potrzebami, na formalną ocenę świadczonych usług, zapewnianie odpowiedniego doskonalenia zawodowego pracownikom i badania naukowe w dziedzinach szczególnie interesujących CCES.

Ponadto CCES obecnie opowiada się za powołaniem Krajowego Forum Poradnictwa Całożyciowego, które jest uznawane za podstawowy doraźny cel na drodze ku poprawie wszystkich usług poradnictwa zawodowego i opieki psychologicznej w Cyprze.

KWALIFIKACJE DORADCÓW

Służba Poradnictwa i Edukacji Zawodowej – Ministerstwo Edukacji i Kultury

Szkolni doradcy oficjalnie mają status nauczycieli poradnictwa zawodowego w szkołach średnich. By móc pracować jako doradca (nauczyciel poradnictwa zawodowego w szkole średniej) CCES, należy ukończyć studia wyższe w zakresie przedmiotu nauczanego w szkole średniej i przynajmniej roczny kurs (magisterski lub podyplomowy) z zakresu opieki psychologicznej lub poradnictwa edukacyjnego bądź zawodowego. W Cyprze brak jest instytucji szkolnictwa wyższego oferującej kursy podyplomowe we wspomnianych wyżej obszarach, dlatego osoby zainteresowane kończą studia podyplomowe wymagane przy zatrudnieniu głównie w Zjednoczonym Królestwie, Stanach Zjednoczonych i Grecji. Uzyskane przez nich tytuły muszą być zaakceptowane przez cypryjską Radę Oceny Stopni Akademickich (KYSATS). Urząd Rozwoju Zasobów Ludzkich (Archi Anaptyxis Anthropinou Dynamikou – AnAD) organizuje seminaria i wykłady dla doradców, służące głównie rozpowszechnianiu informacji o wynikach badań nad ewolucją sytuacji na rynku pracy. Kursy doszkalające oferuje też Stowarzyszenie Doradców oraz Instytut Edukacyjny Ministerstwa Edukacji.

WSPÓŁPRACA MIĘDZY SZKOŁAMI, PRACODAWCAMI, RODZICAMI I INNYMI PODMIOTAMI

Służba Poradnictwa i Edukacji Zawodowej – Ministerstwo Edukacji i Kultury

CCES stoi na stanowisku, że bardzo ważnym elementem zapewniania uczniom skutecznej pomocy jest współpraca z rodzicami, pracodawcami i innymi podmiotami. z tego względu doradcy współpracują z nimi oficjalnie i nieoficjalnie zarówno w szkołach, jak i na szczeblu Ministerstwa Edukacji.

DOSTĘP DO INFORMACJI NA TEMAT PORADNICTWA ZAWODOWEGO

Służba Poradnictwa i Edukacji Zawodowej – Ministerstwo Edukacji i Kultury

Oprócz wydawania książek informacyjnych i produkowania filmów edukacyjnych dla celów poradnictwa zawodowego CCES zorganizowała usługi biblioteczne w szkołach średnich oraz centralną bibliotekę w głównej siedzibie w Ministerstwie Edukacji i Kultury, gdzie uczniowie i inne zainteresowane osoby mogą uzyskać dostęp do aktualnych informacji. Niemal wszystkie biura doradców w szkołach mają Internet i zapewniają uczniom dostęp do internetowych informacji związanych z poradnictwem zawodowym. Informacje te są także dostępne w siedzibie głównej, powstała również witryna, zawierająca informacje o usługach oferowanych przez CCES.