Kształcenie jest obowiązkowe dla dzieci i młodzieży w wieku od 7 do 16 lat, ale nie ma obowiązku szkolnego. Uczniowie muszą otrzymać wykształcenie, które spełnia wymagania zgodne z obowiązującymi w szkołach nazywanych folkeskole. Folkeskole to zintegrowana szkoła z kształceniem ogólnym takim samym dla wszystkich. Ma jednolitą strukturę, bez przejścia ze szkoły podstawowej do średniej i bez zmiany szkoły. Dlatego w okresie kształcenia obowiązkowego nie ma podziału na ścieżki edukacyjne. Uczniowie mogą zapisać się na 10 rok kształcenia, który ma charakter przejściowy przed szkołą średnią II stopnia; korzysta z tego 60% uczniów. Pod koniec IX (i/lub X) klasy istnieje możliwość przystąpienia do zewnętrznego egzaminu końcowego folkeskole. Przystępuje do niego zdecydowana większość uczniów (90-95% po IX i 85-90% po X klasie). Około 95% osób z grupy wiekowej kończącej folkeskole kontynuuje edukację na poziomie średnim.

PODSTAWY PRAWNE I CELE KRAJOWE

System poradnictwa jest zdecentralizowany do poziomu samorządów, dlatego cele i zasady działania poszczególnych instytucji świadczących usługi poradnictwa znajdują się w różnych dokumentach prawnych regulujących działalność różnych sektorów i typów placówek. Usługi poradnictwa są świadczone zgodnie z dwoma odmiennymi punktami widzenia: z jednej strony – młodych ludzi, którym muszą pomóc w podjęciu wyborów w zależności od zainteresowań i uzdolnień, z drugiej zaś – zgodnie z wizją społeczną, ukierunkowaną na pogłębienie kwalifikacji osób pracujących w społeczeństwie duńskim.

Ramy poradnictwa w edukacji państwowej określają przepisy z 2004 r. (z poprawkami z lat 2007 i 2008) dotyczące poradnictwa edukacyjnego i zawodowego (Lov om Unddannelsesog Erhvervsvejledning). Głoszą one, że poradnictwo musi przygotować każdą osobę do wyboru ścieżki kształcenia i kariery zawodowej. W polityce zatrudnienia poradnictwo zawodowe uznawane jest za strategiczny instrument w stabilizowaniu rynku pracy. W sektorze społecznym poradnictwo wspiera powrót na rynek pracy.

PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE

Ogólna struktura określona została na poziomie krajowym, a odpowiedzialność za zapewnienie poradnictwa edukacyjnego i zawodowego rozłożona jest zgodnie z poziomem kształcenia albo na poziomie krajowym, albo na poziomie samorządowym.

Na poziomie samorządowym poradnictwem po 16 roku życia zajmuje się 45 ośrodków (Ungdommens Uddannelsesvejledning – UU) odpowiedzialnych za przejście z kształcenia obowiązkowego do kształcenia młodzieży. Poradnictwo w szkołach wyższych prowadzi Krajowe Centrum Poradnictwa Edukacyjnego i Zawodowego (Landscenter for Uddannelses- og Erhvervsejledning – LUE).

Wymagane usługi są świadczone przez 7 ośrodków regionalnych (Studievalg) – placówki te grupują różne szkoły, a do ich zadań należy współpraca z podmiotami w każdym regionie (szkoły, wyższe uczelnie, partnerzy społeczni, samorządy). Działania Ministerstwa Pracy skierowane są głównie do osób szukających pracy, bezrobotnych itp.

PORADNICTWO ZAWODOWE W PROGRAMIE NAUCZANIA

Poradnictwo zawodowe i edukacyjne oraz wprowadzenie do świata zawodowego musi być dostępne od pierwszego do dziewiątego roku kształcenia. Doradztwo w tym zakresie odbywa się w trakcie ogólnego kształcenia zawodowego w ścieżkach międzyprzedmiotowych w czasie całej nauki obowiązkowej. Za to kształcenie i osiąganie określonych celów odpowiedzialne są szkoły i nauczyciele. Nie został określony minimalny czas, jaki powinien być przeznaczony na kształcenie ogólnozawodowe bądź doradztwo w kwestii wyboru studiów.

Miejsce praktyk w strukturze programu nauczania

Praktyki organizowane są w 9 i 10 roku kształcenia obowiązkowego i często stanowią część procesu przejściowego na kolejny poziom nauczania. Mogą trwać od tygodnia, maksymalnie do czterech tygodni i często łączą się z wizytami w instytucjach kształcenia średniego II stopnia w celu przygotowania młodych ludzi do dokonania odpowiedzialnego wyboru przyszłych studiów i kariery zawodowej. Kształcenie zawodowe (na poziomie średnim II stopnia) opiera się na przemiennym systemie szkolenia, w którym przeplatają się okresy spędzane w szkole (25%) i szkolenia w firmie (75%).

INNE RODZAJE DZIAŁAŃ I USŁUG PORADNICZYCH

Kontakty ze światem zawodowym

Poradnictwo w szkołach skupia się na codziennym życiu i lokalnym środowisku uczniów. Szkoły organizują między innymi wizyty w miejscowych firmach, ośrodkach kształcenia zawodowego dla młodzieży oraz jedno- lub dwutygodniowe okresy zdobywania doświadczeń w świecie zawodowym. Każda folkeskole we współpracy z samorządowym ośrodkiem poradnictwa (UU) zapewnia potrzebne kontakty z prywatnymi firmami, sektorem usług publicznych i zainteresowanymi instytucjami.

Usługi poradnictwa w szkołach

W każdej folkeskole wyznacza się nauczyciela, który pełni funkcję doradcy – na niepełnym etacie (średnio jest to 20% jego godzin pracy). Zapewnia on pomoc w dziedzinie psychologii kształcenia i poradnictwa zawodowego we współpracy i pod nadzorem ośrodka poradnictwa. w każdej szkole we współpracy z miejscowym ośrodkiem poradnictwa dla młodzieży układany jest plan poradnictwa. Plan ten musi zaspokajać potrzeby uczniów w zakresie wyboru ścieżki kształcenia i kariery zawodowej.

Samorządowe ośrodki poradnictwa dla młodzieży (UU) organizują zajęcia obowiązkowe dla uczniów z klas VI-IX folkeskole oraz w okresie kształcenia ogólnego i zawodowego na poziomie średnim. Działalność związana z poradnictwem odbywa się na terenie szkoły, a czasami w ośrodku poradnictwa i obejmuje zajęcia indywidualne oraz grupowe. Jej celem jest pomóc młodym ludziom w wyszukiwaniu informacji na temat szkoleń i kariery zawodowej. Młodsi uczniowie odbywają te zajęcia wyłącznie w szkołach. Ośrodki poradnictwa ściśle współpracują ze szkołami i w nich organizują zajęcia, dzięki czemu są w bezpośrednim kontakcie z uczniami.

Nauczyciele i doradcy współpracują ze sobą; doradcy mają biura w każdej szkole. Rozmowy z doradcami w ośrodku poradnictwa odbywają się regularnie, a każdy uczeń ma własny „dziennik”, który prowadzi do momentu zakończenia kształcenia obowiązkowego. Od VI klasy folkeskole kładzie się większy nacisk na poradnictwo skierowane do uczniów z problemami.

Osoby wcześnie kończące szkołę (4%) mają możliwość uczestniczenia w zajęciach poza nią, co pomaga wyjaśnić ich problemy i ułatwia powrót do szkoły. Uczniowie rozpoczynający 9 i kolejne lata nauki sami opracowują indywidualne plany poradnictwa. Rok 10 jest przejściowy między kształceniem obowiązkowym a ewentualnym wyborem specjalizacji. Plany te, nazywane „budowaniem mostów”, zawierają kursy wprowadzające do kształcenia nieobowiązkowego.

Jeśli młody człowiek napotyka trudności w budowaniu więzi społecznych lub gdy przeżywa kłopoty w życiu codziennym, może w IX klasie skorzystać z opieki mentora. Samorządy są zobligowane do zaoferowania usług poradnictwa młodym ludziom poniżej 25 roku życia, którzy nie rozpoczęli ścieżki kształcenia lub ją porzucili.

Usługi poradnictwa poza szkołą

Za koordynację, dostarczanie inspiracji metodologicznych i merytoryczne opracowywanie działań podejmowanych przez doradców szkolnych odpowiedzialne są ośrodki poradnictwa dla młodzieży (Ungdommens Uddannelsesvejledning – UU).

KWALIFIKACJE DORADCÓW

W szkołach

Wielu nauczycieli świadczy usługi poradnictwa w niepełnym wymiarze godzin. Pracują oni często w szkołach państwowych i zajmują się poradnictwem średnio 7 godzin tygodniowo. Należy jednak odróżnić poradnictwo i nauczanie. By móc zostać doradcą szkolnym, nauczyciel musi ukończyć program szkoleniowy dla doradców na poziomie dyplomowym. Szkolenie to odpowiada 12-miesięcznym studiom w pełnym wymiarze godzin i 60 punktom ECTS.

W innych placówkach poradnictwa

Doradcy pracujący w ośrodkach mają różne wykształcenie zawodowe. Większość z nich jest nauczycielami, inni są pracownikami społecznymi lub osobami mającymi doświadczenie w sektorze społecznym, edukacyjnym lub rynku pracy. Poprawka z 2007 r. do przepisów z 2004 r. wprowadza wymóg, by wszystkie osoby zajmujące się poradnictwem odbyły szkolenie w ramach wspomnianego wyżej programu dyplomowego. Program ten oferuje 5 uniwersytetów. Dostęp do ośrodków jest bezpłatny. Ocenia się, że poradnictwem edukacyjnym i zawodowym na cały etat zajmuje się średnio 3000 osób. Duńska Szkoła Edukacji ma w ofercie studia magisterskie w zakresie poradnictwa i opieki psychologicznej. Zarówno szkolenie, jak i studia magisterskie to programy dostępne w ramach duńskiego systemu edukacji i kształcenia dorosłych, co oznacza, że są skierowane i dostosowane do osób mających już inne wykształcenie na poziomie wyższym i dysponujących przynajmniej dwuletnim doświadczeniem zawodowym.

WSPÓŁPRACA MIĘDZY SZKOŁAMI, PRACODAWCAMI, RODZICAMI I INNYMI PODMIOTAMI

Między szkołami, placówkami kształcenia zawodowego (VET), instytucjami szkolnictwa wyższego i ośrodkami poradnictwa prowadzona jest ścisła współpraca zapewniająca łagodne przejście z kształcenia obowiązkowego do szkolnictwa wyższego. Wiele uwagi poświęca się zapobieganiu porzucania szkoły. w razie potrzeby angażowani są rodzice i pracodawcy.

DOSTĘP DO INFORMACJI NA TEMAT PORADNICTWA ZAWODOWEGO

Ministerstwo Edukacji jest odpowiedzialne za stronę internetową poświęconą poradnictwu (www.ug.dk), która zawiera informacje na temat ścieżek kariery, warunków życia i statystyk rynku pracy, edukacji i możliwości kształcenia na wszystkich poziomach oraz programów studiów w języku angielskim prowadzonych przez duńskie uniwersytety i kolegia. Wszystkie instytucje krajowe i organizacje prowadzą też fora dyskusyjne. Program krajowy zapewnia jednolitość i propagowanie usług poradnictwa w całym kraju.