W Irlandii kształcenie jest obowiązkowe dla uczniów w wieku od 6 do 16 lat. Program nauczania szkoły podstawowej obejmuje 8 lat, a większość szkół umożliwia korzystanie z edukacji podstawowej dzieciom od 4 roku życia. Drugi poziom kształcenia trwa 5 lat. w ponad 70% szkół drugiego poziomu można po ukończeniu 3 pierwszych lat realizować dodatkowy opcjonalny rok, tzw. rok przejściowy (transition year – TY). Uczniowie zazwyczaj przechodzą na drugi stopień kształcenia w wieku 12 lat. Niższy cykl szkolnictwa średniego to 3-letni program, po którego zakończeniu uczniowie przystępują do niższego egzaminu państwowego (Junior Certificate). w ostatnich dwóch latach kształcenia drugiego stopnia uczniowie wybierają jeden z trzech wyższych programów – maturę (Established Leaving Certificate – LC), maturę zawodową (Leaving Certificate Vocational Programme – LCVP) lub maturę stosowaną (Leaving Certificate Applied – LCA). Każdy z tych programów kończy się egzaminem państwowym, który prowadzi do przyznania świadectwa maturalnego (Leaving Certificate). Możliwości związane z dalszą edukacją, kształceniem na poziomie wyższym i kursami szkoleniowymi zależą od wyników osiągniętych przez uczniów na egzaminie maturalnym. Każda szkoła, mająca w ofercie rok przejściowy, sama układa swój program zgodnie z ramowym programem nauczania ustalonym przez Departament Edukacji i Nauki. Działania w tym roku skupiają się na rozwijaniu umiejętności ogólnych, technicznych i akademickich oraz na rozwoju osobistym. Uczniowie mają możliwość realizowania wielu zainteresowań, nabywania doświadczeń zawodowych i brania udziału w pracy społecznej. w roku szkolnym 2007/08 540 szkół drugiego stopnia miało w ofercie programy roku przejściowego, z których skorzystało ponad 27 tys. młodych ludzi.

PODSTAWY PRAWNE I CELE KRAJOWE

Część 9(c) Ustawy o edukacji z 1998 r. stanowi, że szkoły muszą zapewnić uczniom dostęp do odpowiedniego poradnictwa oraz pomagać im w podejmowaniu wyborów edukacyjnych i zawodowych. By pomóc placówkom w wywiązaniu się z obowiązków nakładanych przez ustawę, Departament Edukacji i Nauki przyznaje szkołom średnim dodatkowe godziny na potrzeby poradnictwa. Ich przydział dla każdej szkoły związany jest z liczbą zapisanych uczniów.

PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE

Inspektorat Departamentu Edukacji i Nauki ma prawny obowiązek kontrolowania jakości kształcenia w szkołach.
Zasady te są wyszczególnione w części 13 Ustawy o edukacji z 1998 r. Do zadań inspektora należy ocena jakości szkół i ośrodków edukacyjnych, wspieranie szkół i nauczycieli oraz doradzanie ministrowi.
Inspektorzy do spraw poradnictwa dokonują inspekcji i doradzają ministrowi w kwestiach związanych z poradnictwem.

Bezpośredni wpływ na pracę inspektoratu mają także inne regulacje prawne, takie jak Ustawa o edukacji (i opiece społecznej) z 2000 r. Krajowe Centrum Poradnictwa w Edukacji (NCGE) to agencja Departamentu Edukacji i Nauki.
Jego główną rolą jest wspieranie i udoskonalanie działań w zakresie poradnictwa we wszystkich obszarach kształcenia. w 2004 r. NCGE przejęło zarządzanie Krajowym Forum Poradnictwa. Zostało ono powołane jako część programu działań irlandzkiej prezydencji w Unii Europejskiej w roku 2004. Była to wspólna inicjatywa Departamentu Edukacji i Nauki oraz Departamentu Przedsiębiorczości, Handlu i Zatrudnienia.

W skład tego ciała weszło 34 przedstawicieli czynników decyzyjnych, doradców z sektora edukacyjnego i rynku pracy, trenerów osób pracujących w branży poradnictwa, pracodawców, związków zawodowych, menedżerów z branży oświatowej, rodziców i konsumentów. w październiku 2007 r. Forum opublikowało raport końcowy Poradnictwo w życiu – zintegrowana struktura poradnictwa całożyciowego w Irlandii (jest on dostępny na stronie internetowej www.nationalguidanceforum.ie).

PORADNICTWO ZAWODOWE W PROGRAMIE NAUCZANIA

W szkołach drugiego stopnia w Irlandii poradnictwo obejmuje 3 odrębne, ale powiązane ze sobą obszary rozwoju osobistego i społecznego, poradnictwa edukacyjnego i poradnictwa zawodowego. Ustawa o edukacji z 1998 r. (część 21) nakłada na szkoły obowiązek przygotowania planu szkolnego. Każda placówka powinna opracować plan poradnictwa będący częścią ogólnego planu. Niemal wszystkim szkołom drugiego stopnia Departament Edukacji i Nauki przyznaje dodatkowe godziny na potrzeby poradnictwa. Wyjątkiem są niektóre płatne szkoły prywatne, w których liczba uczniów nie przekracza 350. Dodatkowe godziny są przydzielane na podstawie liczby zapisanych uczniów i wynoszą od 8 do 55 tygodniowo. Usługi poradnictwa w szkołach są świadczone głównie przez doradców poradnictwa zawodowego .

Programy nauczania z dodatkowym komponentem poradnictwa zawodowego

Zawodowy wymiar świadectwa maturalnego ma podkreślać maturalny program zawodowy (Leaving Certificate Vocational Programme – LCVP). Program ten wszedł w życie w roku 1994 jako odpowiedź na problemy, z jakimi borykał się irlandzki system edukacji w związku ze zmieniającym się środowiskiem pracy i biznesu. Łączy on akademickie walory matury ze szczególnym naciskiem na samodzielne uczenie się, innowację i przedsiębiorczość. Ten dwuletni program był dodatkowym elementem istniejącej oferty, odpowiadającym na zróżnicowane potrzeby uczniów wyższych cykli nauczania. Głównym celem LCVP jest przygotowanie młodych ludzi do dorosłego życia przez zapewnienie im kształcenia w najszerszym znaczeniu tego słowa, z uwzględnieniem umiejętności radzenia sobie i odnoszenia sukcesów w gwałtownie zmieniającym się środowisku. Jego uczestnicy są zachęcani do rozwijania umiejętności i kompetencji fundamentalnych zarówno w osiąganiu sukcesu akademickiego, jak i zawodowego.

Silny nacisk LCVP na przygotowanie zawodowe jest osiągany przez włączanie przedmiotów maturalnych do grup przedmiotów zawodowych (Vocational Subject Groupings – VSG) i realizowanie dodatkowych kursów przygotowania do pracy i przedsiębiorczości, tzw. modułów łączących (Link Modules). w tworzeniu tych modułów biorą udział doradcy zawodowi. Pomagają oni uczniom w jak najlepszym wykorzystywaniu oferowanych możliwości oraz analizowaniu dostępnych opcji. Istnieją 2 moduły łączące. Pierwszy to „przygotowanie do świata zawodowego”. Umożliwia on uczniom analizowanie i sprawdzanie lokalnych możliwości zatrudnienia oraz rozwijanie umiejętności potrzebnych przy szukaniu pracy, jak pisanie listów, prezentacja CV i techniki rozmów kwalifikacyjnych.

Uczniowie mogą w praktyczny sposób zapoznać się ze światem zawodowym lub towarzyszyć w pracy osobie zatrudnionej w interesującej ich dziedzinie. Drugi moduł łączący to „kształcenie na rzecz przedsiębiorczości”. Zazwyczaj uczniowie biorący udział w tym module uczestniczą w organizowaniu wizyt w miejscowych firmach i przedsięwzięciach społecznych, spotkaniach i rozmowach z przedsiębiorcami w ich miejscu pracy i w szkole, planowaniu i podejmowaniu działań mających umacniać wiarę w siebie, kreatywność i inicjatywę oraz rozwijać umiejętności pracy w grupie, komunikacji i obsługi komputera.

Matura stosowana (LCA) to 2-letni program maturalny przygotowany dla uczniów, którzy chcą wziąć udział w praktycznym programie, kładącym silny nacisk na przygotowanie zawodowe. Oprócz nabywania doświadczeń zawodowych uczniowie biorą udział w module „przygotowania i poradnictwa zawodowego”. Moduł ten, realizowany przez szkolnego doradcę zawodowego, wspiera rozwój zawodowy młodych ludzi przez zwiększanie świadomości własnych zainteresowań i uzdolnień, rozwijanie umiejętności potrzebnych przy szukaniu pracy, sprawdzanie szans zawodowych, edukacyjnych i szkoleniowych oraz obmyślanie indywidualnych ścieżek kariery. Jednym z celów roku przejściowego (TY) jest rozwój umiejętności związanych z pracą zawodową. Uczniom zapewnia się możliwość lepszego poznania świata poza szkołą. Wielu uczestników TY podejmuje pracę, towarzyszy w pracy przedstawicielom różnych zawodów lub zakłada minifirmy.

INNE RODZAJE DZIAŁAŃ I USŁUG PORADNICZYCH

Usługi poradnictwa poza szkołą

Youthreach to inicjatywa dla młodych ludzi w wieku 15-20 lat, którzy zakończyli naukę w szkole. Program jest finansowany przez Departament Edukacji i Nauki oraz Departament Przedsiębiorczości, Handlu i Zatrudnienia z pomocą Europejskiego Funduszu Społecznego i stanowi część Narodowych Planów Rozwoju na lata 2000-2006 oraz 2007-2013. Departament Edukacji i Nauki prowadzi te działania poprzez ośrodki edukacji, którymi zarządzają Komisje Kształcenia Zawodowego (www.ivea.ie). Program Youthreach jest także realizowany w ramach sieci 45 społecznych ośrodków szkoleniowych finansowanych przez FÁS (Krajowy Urząd Szkoleń i Zatrudnienia) i 10 „warsztatów sprawiedliwości”, również finansowanych przez FÁS (www.fas.ie) oraz Departament Sprawiedliwości, Równości i Reformy Prawa.

Podobny program osadzony w innym środowisku kulturowym oferują ośrodki szkoleniowe dla podróżujących osób starszych (Senior Traveller Training Centres). w całym kraju działają 33 takie placówki (www.sttc.ie). Dorosłe osoby uczące się, które chcą mieć dostęp do informacji na temat kursów edukacyjnych, mogą korzystać z usług poradnictwa, oferowanych przez Inicjatywę Poradnictwa Edukacyjnego dla Dorosłych (Adult Educational Guidance Initiative – AEGI). Służby te, finansowane przez Departament Edukacji i Nauki, a zarządzane przez NCGE, powstały w 2002 r. AEGI realizuje obecnie w całym kraju 38 projektów, których celem jest świadczenie wysokiej jakości usług poradnictwa edukacyjnego dla dorosłych uczestników kształcenia zawodowego. Dostępne są także inne programy edukacyjne przeznaczone dla dorosłych i społeczności lokalnych, takie jak Plan możliwości (Opportunities Scheme – VTOS) oraz programy przeciwdziałające analfabetyzmowi.

KWALIFIKACJE DORADCÓW

Doradcy zawodowi w szkołach drugiego poziomu to wykwalifikowani nauczyciele, którzy ukończyli podyplomowe szkolenie zawodowe w zakresie poradnictwa. Kursy poradnictwa znajdują się w ofercie kilku irlandzkich uniwersytetów. Niektóre odbywają się w pełnym wymiarze godzin i trwają rok akademicki, a inne – w niepełnym wymiarze godzin – 2 lata. Ukończenie odpowiednich kursów prowadzi do zdobycia dyplomu z dziedziny poradnictwa na siódmym lub ósmym poziomie krajowej struktury kwalifikacji, tytułu magistra poradnictwa lub magistra pedagogiki, w której poradnictwo jest głównym modułem. Większość doradców zawodowych należy do Instytutu Doradców Zawodowych (Institute of Guidance Counsellors – IGC). IGC to ciało reprezentujące ponad 1200 doradców ze szkół drugiego stopnia, kolegiów trzeciego stopnia, służb poradnictwa dla dorosłych, doradców prywatnych i innych. Departament Edukacji i Nauki finansuje IGC w zakresie ustawicznego rozwoju zawodowego jego członków. Doskonalenie zawodowe jest organizowane na szczeblu oddziałów lokalnych i poprzez doroczną konferencję.

WSPÓŁPRACA MIĘDZY SZKOŁAMI, PRACODAWCAMI, RODZICAMI I INNYMI PODMIOTAMI

W 2001 r. wprowadzono w życie nową 3-letnią Inicjatywę na rzecz Poprawy Poradnictwa (Guidance Enhancement Initiative – GEI), która miała bazować na poradnictwie obecnie zapewnianym w szkołach. w ramach tej inicjatywy zachęcano szkoły do ubiegania się o uczestnictwo w GEI przez podawanie propozycji, dotyczących realizacji jednego lub kilku z poniższych zadań: • umacnianie i promowanie łączności między szkołami a gospodarką, lokalnymi podmiotami i społecznością; • zwiększanie liczby osób wybierających przedmioty ścisłe w wyższym cyklu nauczania; • zwiększanie wskaźników pozostawania w szkole oraz zapobieganie przerywaniu nauki. W GEI uczestniczyło ponad 170 szkół. Każdej z nich przyznano dodatkowe godziny na poradnictwo, by mogły wprowadzić swoje propozycje w życie. Szkoły wciąż otrzymują przydział dodatkowych godzin. W 2005 r. Departament Edukacji i Nauki wydał wytyczne, które miały pomagać szkołom w zapewnianiu odpowiedniego poradnictwa wszystkim uczniom. Wytyczne te podkreślały konieczność oferowania poradnictwa w kontekście całej szkoły i angażowania w tworzenie szkolnych planów poradnictwa wszystkich zainteresowanych członków grona pedagogicznego, rodziców, uczniów i przedstawicieli społeczności lokalnych, zwłaszcza miejscowych firm i innych podmiotów.

DOSTĘP DO INFORMACJI NA TEMAT PORADNICTWA ZAWODOWEGO

Wszystkie szkoły mają obecnie szerokopasmowy dostęp do Internetu. Dostęp do technologii informacyjnych i komunikacyjnych do celów poradnictwa jest uznawany za podstawowy element programu poradnictwa. Departament Edukacji i Nauki finansuje Qualifax, krajową bazę danych dla osób zainteresowanych dalszym i wyższym kształceniem oraz kursami szkoleniowymi. Zarządza nią Krajowy Urząd Kwalifikacji (National Qualifications Authority of Ireland), który udoskonala bazę, tak by zawierała informacje o zawodach i ścieżkach kształcenia dla osób szukających informacji o uczeniu się przez całe życie i dostępnych szkoleniach.

Na witrynie urzędu (www.qualifax.ie) umieszczone są linki do innych stron internetowych i usług związanych z tą tematyką. Drogowskazy kariery (Career Directions) to opracowany przez FÁS interaktywny program multimedialny, który udostępnia dorosłym i młodzieży wszechstronne i aktualne informacje na temat około 700 zawodów. Zawiera samodzielnie układany wykaz zainteresowań, który pomaga dopasować osoby do potencjalnie odpowiednich zawodów. Program ten jest dostępny w wersji internetowej (www.careerdirections.ie) oraz na płytach CD-ROM.